۱۳۹۰ بهمن ۱۲, چهارشنبه
پوکي استخوان يا استئوپروز، حالتي است که در اثر تخريب بافت استخواني، توده استخوان کاهش يافته و سرانجام به شکستگي استخوان منجر مي‌شود.
اين بيماري علائم زيادي نداشته و تنها زماني بروز مي‌کند که استخوان‌ها به راحتي مي‌شکنند. در اين زمان فرد متوجه مي‌شود دچار پوکي استخوان شده، به همين دليل معروف به بيماري خاموش قرن است.
تقريبا تمامي افراد مسن و خانم‌ها پس از يائسگي با اين بيماري مواجه مي‌شوند.
ماده اصلي که سختي و شکل استخوان را به وجود مي آورد کلسيم است. ذخيره شدن کلسيم در استخوان قبل از تولد آغاز مي‌شود و تا سن 30 سالگي ادامه دارد.
توده استخوان هر فرد معمولا در 30 تا 35 سالگي به بيشترين ميزان خود مي رسد. پس از اين سن کاهش توده استخواني به صورت يک روند طبيعي آغاز مي‌شود که معمولا 30 درصد افرادي که به سن 75 سالگي مي رسند، دچار شکستگي ناشي از پوکي استخوان مي‌شوند.
چه عواملي باعث پوکي استخوان مي شوند؟
علت اصلي پوکي استخوان، کمبود کلسيم و ويتامين D در بدن است. هر فرد بايد روزانه معادل يک و نيم گرم کلسيم دريافت کند تا دچار پوکي استخوان نشود.
براي کامل شدن فرآيند جذب کلسيم بايد دستگاه گوارش، کبد و کليه فعال باشند. بروز مشکل در کار هر يک از اين اندام‌ها موجب مي‌شود جذب کلسيم به خوبي صورت نگيرد.
موادغذايي حاوي ويتامين D مانند زرده تخم‌مرغ، روغن ماهي و غلات غني شده بهترين موادغذايي براي جلوگيري از ابتلا به پوکي استخوان هستند. فراورده‌هاي لبني هم کلسيم فراواني دارند. مصرف روزانه چهار ليوان شير يا ماست مي‌تواند کلسيم بدن را تامين کند. البته فردي که در صورت مصرف فراورده‌هاي لبني دچار مشکل گوارشي (مثل نفخ و دل درد) مي‌شود، مي‌تواند کلسيم را به صورت دارويي مصرف کند. قرص‌هاي کلسيم بايد روزانه در سه وعده همراه با غذا ميل شوند تا جذب اندام‌هاي بدن شوند.
کم‌تحرکي نيز يکي از مهم‌ترين عوامل افزايش پوکي استخوان در افراد است. تحرک و ورزش موجب افزايش تراکم استخوان‌ها مي‌شود.
بيماري‌هاي مزمن مانند ديابت، بيماري‌هاي ريوي و بيماري‌هاي قلبي و عروقي هم باعث مي‌شوند، بدن ميزان زيادي از کلسيم استخوان‌ها را از دست بدهد و تراکم استخوان‌ها کاهش يابد.
علائم ابتلا به پوکي استخوان چيست؟
خميدگي ستون فقرات (قوز کردن) و کاهش قد از علائم ابتلا به پوکي استخوان هستند، ولي از آنجايي که اين موارد تدريجي بوده و چندان مشهود نيست، تشخيص به موقع آن دشوار است.
کمردرد شديد در يک نقطه خاص، درد ناگهاني در ناحيه ستون فقرات و شکستگي‌هاي بدون دليل و خودبه خودي استخوان از ديگر نشانه هاي بيماري پوکي استخوان به شمار مي‌روند.
توده استخواني هر فرد معمولا در سن 30 تا 35 سالگي به بيشترين حد خود مي رسد و پس از آن کم شدن توده استخوان به صورت يک روند طبيعي آغاز مي‌شود. در سن بالاتر از 60 سال، اين بيماري بيشتر شايع بوده و با گذشت هر دهه از عمر بعد از 50 سالگي، خطر ابتلا 2 تا 3 برابر افزايش مي‌يابد.
با افزايش سن استخوان‌ها از جمله سر استخوان ران، ستون مهره‌ها و مچ دست نازک و شکننده مي‌شوند، به حدي که به راحتي و حتي به خودي خود يا با حرکات ساده‌اي مانند سرفه و عطسه مي‌شکنند
چه افرادي بيشتر دچار پوکي استخوان مي شوند؟
زنان مسن و يائسه، افراد کم تحرک، کساني که در غذاي روزانه آنها لبنيات و مواد حاوي کلسيم کم است، افراد سيگاري و کساني که الکل مصرف مي‌کنند بيشتر در معرض پوکي استخوان قرار دارند.
اين افراد بايد نسبت به وضعيت جسمي خود حساسيت داشته باشند و پيگير چکاپ‌هاي استخواني خود باشند که از جمله اين چکاپ ها مي‌توان به انجام تست سنجش تراکم استخوان اشاره کرد.
چطور از ابتلا به پوکي استخوان جلوگيري کنيم؟
افرادي که در معرض خطر پوکي استخوان قرار دارند، بايد براي تشخيص زودرس، قبل از شروع عوارض مورد ارزيابي قرار گيرند و در صورت مبتلا بودن، اقدامات پيشگيرانه صورت گيرد.
رژيم غذايي با کلسيم کافي و دريافت مناسب ويتامين D، انجام مرتب تمرينات ورزشي، ترک استعمال سيگار و عدم مصرف الکل، تغذيه مناسب و تحرک کافي از جمله راهکارها به منظور پيشگيري يا کاهش روند ابتلا به پوکي استخوان هستند.
جايگزين کردن هورمون‌هاي زنانه در زنان يائسه (استروژن درماني) مي‌تواند مانع پوکي استخوان زودرس شود.
چطور جلوي پيشرفت بيماري را بگيريم؟
با اطلاع از وضعيت استخوان‌ها به ويژه در زنان در دوران نزديک به يائسگي به وسيله مشورت با پزشک، به کاربردن روش تشخيص مناسب و در صورت نياز تجويز داروهاي ويژه مي توان از پيشرفت اين بيماري و عوارض حاصل از آن پيشگيري کرد.
ايرانيان انگلستان-
29 ژانويه 2012